Uzlaşma; uzlaşma kapsamına giren bir suç nedeniyle şüpheli veya sanık ile mağdur veya suçtan zarar görenin, Kanun ve Yönetmelikteki usul ve hükümlere uygun olarak uzlaştırmacı aracılığıyla belli bir edim ( özür dileme, hayır kurumuna bağış vb. hukuken makul olmak şartıyla) uzlaştırılması suretiyle uyuşmazlığın giderilmesi sürecidir.
2-Hangi suçlar uzlaşma kapsamındadır ?
UZLAŞMA KAPSAMINA GİREN SUÇLAR İÇİN TIKLAYINIZ
Uzlaşma kapsamına giren suçlar 18 yaşını doldurmuş şüpheliler ve 18 yaşını doldurmamış suça sürüklenen çocuklar bakımından farklılık göstermektedir.
Etkin pişmanlık hükümlerine yer verilen suçlar ve Cinsel suçlar uzlaşma kapsamında değildir.
Uzlaştırma kapsamına giren bir suçun, bu kapsama girmeyen bir başka suçu işlemek amacıyla ya da bu suçla birlikte işlenmiş olması hâlinde, uzlaştırma yoluna gidilemez.
3-Uzlaşma teklifi kime yapılır ?
Uzlaştırma, şüpheli veya sanık ile mağdur veya suçtan zarar görenin özgür iradeleri ile rıza göstermeleri hâlinde gerçekleştirilir. Bu kişiler anlaşma yapılana kadar iradelerinden vazgeçebilirler.(örnek uzlaşma teklif formlarını yazımızın sonunda bulabilirsiniz)
-Çocuklar,ayırtım gücünden yoksun olanlar ve kısıtlılar adına uzlaşma teklifi kanuni temsilcilerine yapılır.
-Birden fazla mağdur veya suçtan zarar gören var ise hepsinin uzlaşmayı kabul etmesi gerekir.
-Birden fazla fail bulunması halinde ise her biri ayrı ayrı uzlaşabilir.Uzlaşan fail uzlaşma hükümlerinden faydalanır.
Taraflar uzlaşma teklifinden itibaren 3 gün içinde uzlaşmayı kabul etttiklerini bildirmezler ise teklifi reddetmiş sayılırlar.
Taraflardan biri uzlaşmayı kabul etmesine rağmen uzlaşma müzakerelerine katılmazsa uzlaşmayı kabul etmemiş sayılır.
Uzlaşmanın sonuçsuz kalması halinde tekrar uzlaştırma yoluna gidilemez.
4-Uzlaşma nasıl yapılır ?
Soruşturma evresinde Cumhuriyet Savcısı uzlaştırma kapsamına giren bir suç ile karşılaştığında uzlaştırma eğitimi almış bir görevliyi görevlendirerek süreci başlatır.
-Cumhuriyet savcısı soruşturmanın gizliliği ilkesine uygun hareket etmesini hatırlatmak kaydıyla gerekli gördüğü belgelerin bir örneğini uzlaştırmacıya verir.
-Uzlaştırma müzakereleri gizli olarak yürütülür ve uzlaştırmacı her aşamada Cumhuriyet savcısından talimat alabilir veya izlenmesi gereken yöntemle ilgili cumhuriyet savcısına danışabilir.
-Mağdur veya suçtan zarar görenin uzlaşmak için isteyeceği edim özür dilenmesi gibi manevi bir edim olabileceği gibi mağdurun veya suçtan zarar görenin haklarına halef olan üçüncü kişi ya da kişilerin maddî veya manevî zararlarının tamamen ya da kısmen tazmin edilmesi veya eski hâle getirilmesi gibi bir edim veya hukuka uygun sair bir edim de olabilir.
-Müzakereler, taraflarla birlikte veya ayrı ayrı gerçekleştirilecek toplantılarla yürütülebilir.
-Uzlaştırmacı en geç 30 gün içinde(+20 gün uzatılabilir ) uzlaştırmayı sonuçlandırır.Bir rapor hazırlayarak cumhuriyet savcısına verir.(rapor örneği yazımız sonunda bulunabilir)
Kovuşturma evresindeki usul de aynı şekilde olup Cumhuriyet savcısı yerine hakim tarafından bir uzlaştırmacı görevlendirilerek süreç yönetilir.
5-Uzlaşma sonunda verilebilecek kararlar nelerdir?
a)Uzlaşılması halinde
Soruşturma Aşamasında ; Uzlaşılması halinde cumhuriyet savcısı, uzlaşmanın tarafların özgür iradelerine dayandığını ve edimin( ne karşılığında anlaşıldığının) hukuka uygun olduğu kanaatine ulaşırsa raporu ve belgeleri alarak soruşturma dosyasına ekler.
Şüpheli uzlaşmada kararlaştırılan edimini bir seferde yerine getirirse hakkında, kovuşturmaya yer olmadığı kararı verilir.
Şüpheli uzlaşmada kararlaştırılan edimi takside bağlanmış ise, hakkında kamu davası açılmasının ertelenmesi kararı verilir,edimini tamamen yerine getirdiğinde hakkında kovuşturma yapılmasına yer olmadığı kararı verilir.Edimini yerine getirmez taksitlerden biri ödenmez ise hakkında kamu davası açılır.Ve ödediği taksitler de yanar yani ödediklerini geri alamaz.
Uzlaşmanın sağlanması hâlinde, soruşturma konusu suç nedeniyle tazminat davası açılamaz; açılmış olan davadan feragat edilmiş sayılır.
Kovuşturma Aşamasında ; Sanık edimini tek seferde yerine getirirse hakkında, davanın düşmesi kararı verilir.
Sanık edimi takside bağlanmış veya süreklilik arz ediyorsa hakkında, hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilir.bu süre zarfında edim tamamen yerine getirilmiş olursa, davanın düşmesine karar verilir,sanık taksitlerden birini ödemediği halde ise hüküm açıklanır.
b) Uzlaşılamaması halinde
Soruşturma Aşamasında ;Uzlaştırma müzakerelerinde yapılan açıklamalar delil olarak kullanılamaz,şahıslardan birinin yaptığı ikrar vs. kullanılamaz, Cumhuriyet savcısı uzlaşılamadığı raporunu dosyaya ekler ve deliller ışığında kamu davasını açar.İlk uzlaşma teklifi ve en geç uzlaşma raporuna kadarki süreçte dava zamanaşımı işlemez.
Her ne kadar taraflar uzlaşamasa bile soruşturma aşamasında şüpheli ile mağdur veya suçtan zarar gören uzlaştıklarını gösteren belge ile en geç iddianamenin düzenlendiği tarihe kadar Cumhuriyet savcısına başvurarak uzlaştıklarını beyan edebilir.
Kovuşturma Aşamasında ; Sanık hakkında yargılamaya devam olunur,ilk uzlaşma teklifi ve en geç uzlaşma/uzlaşılamama raporuna kadarlık süreçte zamanaşımı işlemez.
Her ne kadar taraflar uzlaşamasa bile mahkeme aşamasında , taraflar uzlaştıklarını gösteren belge ile en geç duruşmanın sona erdiği açıklanıp hüküm verilmeden önce mahkemeye başvurarak uzlaştıklarını beyan edebilirler.
b) Uzlaşılamaması halinde
Soruşturma Aşamasında ;Uzlaştırma müzakerelerinde yapılan açıklamalar delil olarak kullanılamaz,şahıslardan birinin yaptığı ikrar vs. kullanılamaz, Cumhuriyet savcısı uzlaşılamadığı raporunu dosyaya ekler ve deliller ışığında kamu davasını açar.İlk uzlaşma teklifi ve en geç uzlaşma raporuna kadarki süreçte dava zamanaşımı işlemez.
Her ne kadar taraflar uzlaşamasa bile soruşturma aşamasında şüpheli ile mağdur veya suçtan zarar gören uzlaştıklarını gösteren belge ile en geç iddianamenin düzenlendiği tarihe kadar Cumhuriyet savcısına başvurarak uzlaştıklarını beyan edebilir.
Kovuşturma Aşamasında ; Sanık hakkında yargılamaya devam olunur,ilk uzlaşma teklifi ve en geç uzlaşma/uzlaşılamama raporuna kadarlık süreçte zamanaşımı işlemez.
Her ne kadar taraflar uzlaşamasa bile mahkeme aşamasında , taraflar uzlaştıklarını gösteren belge ile en geç duruşmanın sona erdiği açıklanıp hüküm verilmeden önce mahkemeye başvurarak uzlaştıklarını beyan edebilirler.
ÖRNEK FORMLAR ;
(İLGİLİ ADLÎ KOLLUK BİRİMİ)
UZLAŞMA TEKLİF FORMU
| ||||
A. 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 253’üncü maddesi çerçevesinde, soruşturma konusu ..…………………………… suçunun uzlaşmaya tabi olması nedeniyle ………….. Cumhuriyet savcısı …………………………………’ın tâlimatları doğrultusunda bu formun (D) bölümünde yer alan uzlaşmanın mahiyeti ile uzlaşmayı kabul veya reddetmenin hukukî sonuçları aşağıda açık kimliği belirtilen kişiye anlatılarak uzlaşma teklifinde bulunulmuştur. …/…./20…. Saat: ……..
Teklifte Bulunan
Adlî Kolluk Görevlisi
Adı Soyadı
Rütbesi-Sicil No
| ||||
B. UZLAŞMA TEKLİFİ YAPILAN
|
1. (….) Mağdur
2. (….) Mağdurun Kanunî Temsilcisi
3. ( ....) Suçtan Zarar Gören
4. (….) Suçtan Zarar Görenin Kanunî Temsilcisi
5. (….) Şüpheli
6. (….) Şüphelinin Kanunî Temsilcisi
| |||
C. UZLAŞMA TEKLİFİ YAPILAN KİŞİNİN
|
1. T.C. Kimlik No
| |||
2. Adı Soyadı
| ||||
3. Baba Adı
| ||||
4. Anne adı
| ||||
5. Doğum Yeri ve Tarihi
| ||||
6. Adres ve İletişim Bilgileri
| ||||
D. Uzlaşmanın mahiyeti ile uzlaşmayı kabul veya reddetmenin hukukî sonuçları:
| ||||
c) Taraflar uzlaştırma teklifini kabul etseler dahi, görüşmeler sonucunda uzlaşmak zorunda olmayıp, uzlaşma sağlanana kadar bu yöndeki iradelerinden vazgeçebilirler. Vazgeçme, hak kaybına yol açmaz.
ç) Uzlaşma teklifinde bulunulduktan itibaren en geç üç gün içinde teklifi yapan adlî kolluk görevlisine ya da görevli Cumhuriyet savcısına karar bildirilmediği takdirde, teklif reddedilmiş sayılır.
g) Taraflar bizzat Cumhuriyet savcısı tarafından uzlaştırılabilecekleri gibi; uzlaştırmacı olarak Cumhuriyet savcısı tarafından barodan bir avukatın görevlendirilmesi istenebilecek ya da Yönetmelikte nitelikleri belirlenen hukuk öğrenimi görmüş bir kimse görevlendirilebilecektir. Tarafların üzerinde anlaştıkları bir avukat ya da hukuk öğrenimi görmüş bir kişi var ise takdire göre onlar da tercih edilebilecektir.
ğ) Uzlaştırma müzakereleri sırasında tarafların konuyla ilgili olarak yapacakları açıklamalar mevcut soruşturmada ve disiplinle ilgili olanlar da dahil olmak üzere, hiçbir soruşturma ve kovuşturmada ya da davada delil olarak kullanılamaz.
h) Uzlaştırma müzakereleri gizli olarak yürütülür. Uzlaştırma müzakerelerine şüpheli, mağdur, suçtan zarar görenler ile bu kişilerin kanunî temsilcisi, müdafi ve vekil katılabilir.
ı) Şüpheli, mağdur veya suçtan zarar görenin kendisi veya kanunî temsilcisinin ya da vekilin müzakerelere katılmaktan imtina etmesi hâlinde, uzlaşmayı kabul etmemiş sayılır.
i) Uzlaşmanın tarafların özgür iradelerine dayandığı ve edimin hukuka uygun olduğu Cumhuriyet savcısı tarafından belirlendiği takdirde, uzlaşma raporu veya belgesi hüküm ifade eder.
j) Uzlaşma gerçekleştiği ve edim def’aten yerine getirildiği takdirde, şüpheli hakkında kovuşturmaya yer olmadığına dair kararı verilir. Bu husus, adlî sicile kaydedilmez.
k) Edimin yerine getirilmesinin ileri tarihe bırakılması, takside bağlanması veya süreklilik arz etmesi hâlinde; Kanunun 171 inci maddesindeki şartlar aranmaksızın şüpheli hakkında kamu davasının açılmasının ertelenmesi kararı verilir. Erteleme süresince dava zamanaşımı işlemez.
l) Kamu davasının açılmasının ertelenmesi kararı verildikten sonra, uzlaşmanın gereklerinin yerine getirilmesi hâlinde, kovuşturmaya yer olmadığına dair karar verilir.
m) Kamu davasının açılmasının ertelenmesi kararı verildikten sonra, uzlaşmanın gereklerinin yerine getirilmemesi hâlinde, Cumhuriyet başsavcılığı tarafından, Kanunun 171 inci maddesinin dördüncü fıkrasındaki şartlar aranmaksızın kamu davası açılır.
n) Uzlaşmanın sağlanması hâlinde, soruşturma konusu suç nedeniyle tazminat, eski hâlin iadesi veya diğer bir tazminat davası açılamaz. Açılmış olan davadan feragat edilmiş sayılır.
o) Uzlaştırmacı ücreti ve diğer uzlaştırma giderleri yargılama giderlerinden sayılır, ilgili ödenekten karşılanır. Uzlaşmanın gerçekleşmesi durumunda, bu ücret ve giderler Devlet Hazinesi üzerinde bırakılır.
ö) Uzlaşmanın gerçekleşmemesi hâlinde uzlaştırmacı ücreti ve diğer uzlaştırma giderleri hakkında Kanunun yargılama giderlerine ilişkin hükümleri uygulanır.
p) Şüphelinin edimini yerine getirmemesi hâlinde uzlaşma raporu veya belgesi 9/6/1932 tarihli ve 2004 sayılı İcra ve İflas Kanununun 38 inci maddesinde yazılı ilâm mahiyetinde belgelerden sayılır.
r) Şüpheli, mağdur veya suçtan zarar görenden birine ilk uzlaşma teklifinde bulunulduktan itibaren, uzlaştırma girişiminin sonuçsuz kaldığı ve en geç uzlaştırmacının raporunu düzenleyerek Cumhuriyet savcısına verdiği tarihe kadar dava zamanaşımı ile kovuşturma koşulu olan dava süresi işlemez.
s) Uzlaşma sağlanamadığı takdirde, Cumhuriyet savcısı, soruşturulması ve kovuşturulması şikâyete bağlı olup, üst sınırı bir yıl veya daha az süreli hapis cezasını gerektiren uzlaşmaya tabi suçlardan dolayı, yeterli şüphenin varlığına rağmen, Kanunun 171 inci maddesinin üçüncü fıkrasındaki koşulların birlikte gerçekleşmesi hâlinde kamu davasının açılmasının ertelenmesine karar verebilir.
| ||||
E. Bu formun (D) bölümünde yer alan 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 253’üncü maddesi çerçevesinde uzlaşmanın mahiyeti, uzlaşmayı kabul veya reddetmenin hukukî sonuçlarını anladım. Formun bir örneğini aldım.
| ||||
Şahsıma yapılan uzlaşma teklifini;
| ||||
İnceleyip üç gün içinde beyanda bulunmak istiyorum.
|
…./…./20… Saat: ……. İmza
| |||
Kabul ediyorum.
|
…./…./20… Saat: ……. İmza
| |||
Kabul etmiyorum.
|
…./…./20… Saat: ……. İmza
|
UZLAŞTIRMA RAPORU ÖRNEĞİ
Cumhuriyet Başsavcılığı soruşturma No :
Mahkeme Esas No :
Uzlaştırmacının :
Adı ve Soyadı :
T.C. kimlik numarası :
Adresi :
Kayıtlı olduğu baro ve sicil numarası :
Görevlendirme tarihi :
Görevi tebellüğ tarihi :
Dosya içindeki belgelerin birer örneğinin
verildiği / Uzlaştırma süresinin başladığı tarih :
Ek süre verilme tarihi :
Şüphelinin / Sanığın / Kanunî temsilcisinin :
Adı ve Soyadı :
T.C. kimlik numarası :
Adresi :
Müdafiin :
Adı ve Soyadı :
T.C. kimlik numarası :
Adresi :
Kayıtlı olduğu baro ve sicil numarası :
Mağdur / Suçtan zarar görenin /
Kanunî temsilcisinin :
Adı ve Soyadı :
T.C. kimlik numarası :
Adresi :
Vekilin :
Adı ve Soyadı :
T.C. kimlik numarası :
Adresi :
Kayıtlı olduğu baro ve sicil numarası :
Tercümanın :
Adı ve Soyadı :
T.C. kimlik numarası :
Adresi :
Taraflardan biri yabancı ülkede oturuyorsa
Türkiye’de göstereceği ikametgâhı :
Taraflardan biri yabancı ve Türkiye’de göstereceği
bir ikametgâhı yok ise ülkesindeki ikametgâhı :
Raporun düzenlendiği yer ve tarihi :
Uzlaşma konusu suç / suçlar :
Uzlaştırma sonucu :
.............................................................................................................................................................
……………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….
Tarafların üzerinde anlaştıkları edimin yerine getirilme şekli ve zamanı /
Uzlaştırmanın başarısızlıkla sonuçlanması hâlinde nedenleri :
.............................................................................................................................................................
……………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………...
………………………………………………………………………………………………………...
………………………………………………………………………………………………………...
Yapılan giderler:
İmzalar
Şüpheli / Sanık :
Mağdur / Mağdurlar :
Suçtan zarar gören :
Müdafi :
Vekil :
Kanunî temsilci :
Uzlaştırmacı :
ONAY ŞERHİ
Tarih, mühür ve imza
Cumhuriyet savcısı / hâkim
ONAYLAMAMA GEREKÇESİ:
Tarih, mühür ve imza
Cumhuriyet savcısı / hâkim
KAYNAKÇA :